اسپاسم عضلانی چیست و چگونه درمان کنیم ؟

اکثر افراد در طول عمر خود اسپاسم عضلانی را چندین بار تجربه می‌کنند که برای برخی بسیار شدید است و یا در صورت خفیف فقط در ناحیه پشت ساق پا این گرفتگی احساس می کنند. در این مقاله از اسپورتلند به اینکه اسپاسم عضلانی چیست و به دلایل گرفتگی عضلانی می پردازیم و در انتها به درمان گرفتگی عضلات اشاره ای می کنیم.

گرفتگی عضلانی چیست ؟

گرفتگی عضلانی سفت شدن ناگهانی و غیرمنتظره یک یا چند عضله است. این حالت با اسپاسم غیر قابل کنترل و دردناک عضله همراه است. هر عضله‌ای ممکن است درگیر شود، اما عضلات ساق پا مستعدترند. گرفتگی می‌تواند در دوره‌های زمانی مختلف رخ دهد و به طور کلی خود به خود برطرف می‌شود. علت دقیق گرفتگی عضلانی ناشناخته است، اما عوامل خطر ممکن است شامل وضعیت بدنی نامناسب، عدم تعادل مواد معدنی و الکترولیت‌ها و سفتی و غیر قابل انعطاف بودن عضلات باشد. ورزش یا کار سخت، به خصوص در گرما نیز می‌تواند منجر به این وضعیت شود. برخی داروها و بیماری‌ها نیز ممکن است باعث گرفتگی عضلات شوند.

گرفتگی عضلات معمولاً بی‌خطرهستند، اما گاهی اوقات ممکن است علامت یک اختلال پزشکی زمینه‌ای مانند تصلب شرایین (تنگ شدن شریان‌ها) باشند. گرفتگی منظم یا گرفتگی شدید که بیش از چند دقیقه طول بکشد همیشه باید توسط پزشک بررسی شود.

اسپاسم عضلانی چیست و چه فرقی با گرفتگی عضلانی دارد؟

اسپاسم عضلانی هم درست مثل گرفتگی عضلانی است که معمولاً بعد از تمرین ورزشی اتفاق می‌افتد اما برخلاف گرفتگی درد زیادی ندارد. «فاسیکولاسیون» یک اصطلاح پزشکی است که برای اسپاسم عضلانی استفاده می‌شود. طبق آمار از هر 100 نفر 70 نفر اسپاسم عضلانی را در طول عمر خود تجربه می‌کنند.

اسپاسم عضلانی زمانی رخ می‌دهد که عضله شما به طور غیرارادی و به اجبار به صورت غیرقابل کنترل منقبض می‌شود و نمی‌تواند شل شود. اسپاسم می‌تواند بخشی یا تمام یک عضله یا چندین ماهیچه را در یک گروه درگیر کند. شایع‌ترین محل برای اسپاسم عضلانی ران ها، ساق پا،کف پا، دست‌ها، بازوها و شکم هستند.

اسپاسم عصبی چیست ؟

اسپاسم عصبی دست و اسپاسم عصبی پا همان گرفتگی عضلات در دست و پا می‌باشد که در اثر تحریک سیستم‌های عصبی متصل به عضله رخ می‌دهد. در این مقاله گرفتگی عضلانی، اسپاسم عضلانی و اسپاسم عصبی عضلانی همه به یک معنا مورد استفاده قرار گرفته است. اما اگر دلیل ایجاد گرفتگی عضله بیماری‌های سیستم عصبی مثل ام-اس، نوروپاتی محیطی، پارکینسون و ... باشد، اصطلاح اسپاسم عصبی عضلانی رایج‌تر است.

دلایل ایجاد گرفتگی عضلانی

وقتی عضلات اطراف و مرتبط با یک مفصل ضعیف هستند، سایر عضلات باید این ضعف را جبران کنند و برای کمک به آن بیش از حد توان کار کنند. این همان چیزی است که باعث ایجاد گرفتگی می‌شود.

گرفتگی عضلانی می‌تواند پس از کار کردن بیش از حد یک عضله یا افزایش فشار وارد شده بر آن، از دست دادن مایعات بدن از راه تعریق یا صرفاً ماندن در یک وضعیت به مدت طولانی رخ دهد. با این حال، اغلب علتش شناخته شده نیست.

اکثر گرفتگی‌های عضلانی مشکل خاصی نیستند. اما برخی ممکن است نیاز به بررسی پزشکی داشته باشند چون ممکن است به دلایل زیر رخ دهند:

· عدم وجود جریان خون کافی. باریک شدن رگ‌هایی که خون را به پاها می رساند می‌تواند باعث ایجاد درد گرفتگی در پاها در حین ورزش شود. این گرفتگی‌ها معمولاً بلافاصله پس از توقف ورزش از بین می‌روند.

· تحت فشار قرار گرفتن عصب. فشار بر روی اعصاب ستون فقرات نیز می‌تواند باعث ایجاد درد گرفتگی در پاها شود. درد معمولاً با راه رفتن بدتر می‌شود. راه رفتن در حالی که کمی به سمت جلو خم شده‌اید، مثل هنگام هل دادن سبد خرید، ممکن است گرفتگی را کاهش دهد.

· کمبود مواد معدنی: کمبود پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در رژیم غذایی می‌تواند باعث گرفتگی عضلات پا شود. داروهایی که برای فشار خون بالا تجویز می‌شوند می‌توانند باعث افزایش ادرار شوند که می‌تواند منجر به تخلیه این مواد معدنی از بدن گردد.

عوامل که ریسک ابتلا به گرفتگی عضلانی را افزایش می‌دهند کدامند؟

عواملی که ممکن است خطر گرفتگی عضلات را افزایش دهند عبارتند از:

• سن. افراد مسن توده عضلانی خود را از دست می‌دهند. بنابراین ماهیچه ها نمی‌توانند به خوبی کارشان را انجام دهند و راحت‌تر تحت فشار قرار می‌گیرند.
• وضعیت نامناسب بدنی: عدم تناسب اندام برای انجام یک فعالیت باعث می‌شود عضلات زودتر و راحت‌تر خسته شوند.
• تعریق شدید. ورزشکارانی که در هوای گرم ورزش می‌کنند و زیاد عرق می‌کنند اغلب دچار گرفتگی عضلانی می‌‌شوند.
• بارداری. گرفتگی عضلات در دوران بارداری شایع است.
• مسائل پزشکی. ابتلا به دیابت یا بیماری‌هایی که اعصاب، کبد یا تیروئید را درگیر می‌کند می‌توانند باعث گرفتگی عضلات شوند.
• وزن. اضافه وزن می تواند خطر گرفتگی عضلانی را افزایش دهد.
• 
  

چگونه از ایجاد گرفتگی عضلانی جلوگیری کنیم؟

پیشنهاداتی در مورد چگونگی کاهش احتمال گرفتگی عضلات عبارتند از:

• سطح آمادگی جسمانی خود را افزایش دهید.

• حرکات کششی منظم را در برنامه ورزشی خود بگنجانید.

• هر زمان که ورزش می‌کنید بدن خود را به طور کامل گرم و سرد کنید.

• قبل، حین و بعد از ورزش مقدار زیادی آب بنوشید.

• مطمئن شوید که رژیم غذایی شما از نظر تغذیه‌ای کافی است و شامل میوه ها و سبزیجات فراوانی می‌شود.

• یک ماساژ منظم ممکن است به کاهش اسپاسم عضلانی کمک کند.

• کفش های مناسب بپوشید و از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند خودداری کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

گرفتگی عضلانی معمولاً خود به خود از بین می‌رود و به مداخلات و مراقبت‌های پزشکی نیاز ندارد. با این حال، در موارد زیر به یک پزشک مراجعه کنید:

• باعث ناراحتی شدید شود.

• همراه با تورم پا، قرمزی یا تغییرات پوستی باشد.

• با ضعف عضلانی همراه باشد.

• بطور مکرر رخ دهد.

• بعد از مراقبت‌های خانگی بهتر نشود.

کمبود چه ویتامینی باعث گرفتگی عضلات پا در خواب میشود؟

گرفتگی ساق پا که در شب هنگام استراحت یا خواب رخ می‌دهد، «گرفتگی شبانه پا» نامیده می‌شود. به نظر می‌رسد گرفتگی‌های شبانه، با افزایش سن بیشتر می‌شود، اما هنوز کاملاً مشخص نیست که چرا اعصاب حرکتی ممکن است ناگهان شروع به تحریک شوند و عضلات را تحریک کنند آن هم در حالی که پای شما آرام است و شما در خواب هستید.

یک علت بالقوه گرفتگی عضلات پا کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی است. ویتامین‌های B1، B12 و D همراه با پتاسیم و منیزیم ممکن است به تسکین آن کمک کنند. برخی از متخصصان بر این باورند که مصرف روزانه ویتامین B12 می‌تواند کمک کننده باشد.

درمان گرفتگی عضلات :

گرفتگی‌های عضلانی پس از چند ثانیه یا چند دقیقه برطرف می‌شوند. تحقیقات بسیار کمی برای تعیین اینکه کدام درمان اسپاسم عضلانی بهتر عمل می‌کند انجام شده است، اما گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• کشش و ماساژ – عضله دچار گرفتگی را با استفاده از کشش ملایم و مداوم ماساژ دهید تا گرفتگی فروکش کند. اگر مطمئن نیستید که چگونه عضلات پا را بکشید، از یک متخصص کمک بگیرید.

• کمپرس یخ – در موارد گرفتگی شدید، برای درمان گرفتگی عضله استفاده از کیسه یخ به مدت چند دقیقه ممکن است کمک کننده باشد.

• دارو – برخی داروها می‌توانند برای کنترل گرفتگی عضلات مفید باشند.

• درمان بیشتر – اگر گرفتگی عضلانی منظم را تجربه کردید یا اگر گرفتگی بیش از چند دقیقه طول کشید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است یک بیماری پزشکی تشخیص داده نشده داشته باشید که نیاز به درمان دارد.

درمان اسپاسم عضلانی با دارو:

داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن می‌توانند به کنترل درد ناشی از گرفتگی عضلات کمک کنند. گزینه‌ دیگر شامل شل کننده های عضلانی است. ممکن است فرد به دلایل مختلف گرفتگی عضلات را تجربه کند و بهترین دارو ممکن است بسته به علت و شدت گرفتگی متفاوت باشد. داروها معمولاً به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1- قرص شل کننده عضلانی

قرص شل کننده عضلات برای کاهش اسپاسم و درد عضلانی استفاده می‌شود. پنج مورد از رایج‌ترین شل کننده‌ عضلات عبارتند از: کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین، دیازپام، متاکسالون و متوکاربامول. مصرف قرص گرفتگی عضلات می‌تواند اعتیادآور باشد، بنابراین نباید از آن‌ها در طولانی مدت استفاده کرد و باید از دسترس کودکان و سایر افراد دور نگهداشته شوند. از آنجایی که این داروها عملکرد سیستم عصبی مرکزی را کاهش می‌دهند، ممکن است سیستم تنفسی را تحت تأثیر قرار داده و مصرف بیش از حد آن می‌تواند کشنده باشد.

2- آمپول گرفتگی عضلات

اگر گرفتگی و اسپاسم عضلانی شدید باشد به طوری که مجبور شوید به دکتر مراجعه کنید، احتمالاً آمپول متوکاربامول را برای شما تجویز خواهد کرد. متوکاربامول یا روباکسین بر روی مغز اثر می‌گذارد و در دردهای شدید عضلانی-اسکلتی کاربرد دارد. میزان و مقدار مصرف این دارو را باید دکتر برای شما مشخص کند.

3- پماد گرفتگی عضلات

در بین تمام داروهای تسکین دهنده درد ناشی از گرفتگی عضلات، پمادها پرکاربردترینشان هستند. پماد ضد درد نوعی مسکن و کرم موضعی است که با جذب از راه پوست بر روی درد و گرفتگی اثر می‌گذارد.

بهتر است همه داروها، حتی داروهای بدون نسخه را تحت نظر پزشک مصرف کنید. زیرا هر دارو ممکن است علاوه بر عملکرد اصلی خود، عوارض جانبی هم داشته باشد که پزشک با بررسی سوابق شما بهتر می‌تواند مناسب‌ترین را در اختیارتان بگذارد.

انواع اسپاسم

این تقسیم بندی براساس بیشترین عضلاتی که دچار گرفتگی می‌شوند انجام شده:

1- اسپاسم عضلانی گردن :

گرفتگی گردن، گرفتگی و درد ناگهانی در عضلات گردن است. اسپاسم ممکن است در اثر برخی فعالیت‌ها یا حرکات مکرر ایجاد شود. برای مثال، اگر سرتان مدام پایین باشد، سقف را رنگ کنید، پشت کامپیوتر کار کنید یا با بد بخوابید، ممکن است بیشتر دچار اسپاسم گردن شوید. درمان گرفتگی گردن همانند سایر گرفتگی‌هاست که قبلاً به آن اشاره شد.

2- گرفتگی عضلات پا :

اسپاسم عضلانی پا بیشتر در عضلات ساق پا و کمتر در ران ها رخ می‌دهد.گرفتگی ساق پا درد ناگهانی در عضلات ساق است که در اثر انقباض (کوتاه شدن) غیرارادی عضله ساق ایجاد می‌شود. این گرفتگی می‌تواند از چند ثانیه تا 10 دقیقه طول بکشد اما گرفتگی عضلات ران بیشتر طول می‌کشد.

اسپاسم عصبی عضلانی پا ممکن است ناشی از اختلال عملکرد عصبی، کوتاه شدن عضلات پا و شرایط مختلف سلامتی مانند دیابت و نارسایی کلیه باشد. اقدامات درمانی همانند سایر موارد است.

3- اسپاسم عضلانی کمر چیست ؟

اسپاسم عضلانی کمر به سفتی و درد ناگهانی در کمر شما گفته می‌شود. ممکن است در اثر فشار بیش از حد یا آسیب دیدگی رخ دهد. گاهی اوقات مواردی مانند خوابیدن به شکل نامناسب، خم شدن، بلند کردن، ایستادن یا نشستن می‌توانند باعث اسپاسم شوند.گاهی اوقات احساس سفت شدن کمر آن چنان شدید و سخت می‌شود که مانع از انجام حرکات عادی شما می‌شود. اسپاسم کمر ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشد.

4- اسپاسم عضلانی پهلو :

اسپاسم عضلانی پهلو گاهی اوقات بدون دلیل واضحی اتفاق می‌افتد، اما اغلب به دلیل استفاده بیش از حد یا استفاده کم از ماهیچه، کم‌آبی یا عدم تعادل الکترولیت‌هایی مانند پتاسیم یا منیزیم ایجاد می‌شوند. اسپاسم عضلانی می‌تواند باعث درد پهلو در عضلات میانی تا پایین کمر شما شود.

گرفتگی عضلات معده، پشت و حتی قفسه سینه نیز ممکن است باعث درد پهلو شوند.

5- اسپاسم عصبی دست:

کرامپ یا گرفتگی دست معمولاً در افرادی رخ می‌دهد که برای انجام کارهایشان زیاد از دستهایشان استفاده می‌کنند، مثل نویسندگان و نوازندگان. به همین دلیل به این بیماری کرامپ نویسندگان/نوازندگان هم می‌گویند.

این اسپاسم بعد از چند دقیقه خود به خود خوب می‌شود اما اگر دیدید که بصورت مزمن درآمد حتماً با یک پزشک مشورت کنید.

 

آیا لگن شما درد می‌کند؟

هرگونه درد شدید یا تیر کشیدن در لگن نشانه خوبی نیست. همچنین، زمانی که درد لگن در حین ورزش یا فعالیت دیگری ظاهر می‌شود، فعالیت خود را متوقف کرده و دیگر ادامه ندهید. داشتن مقداری درد عضلانی در روز بعد از ورزش طبیعی است، اما این درد باید با حرکت در طول روز از بین برود.

· درمان سنتی درد لگن :

ایمی همفری، فیزیوتراپیست و سخنگوی انجمن فیزیوتراپی آمریکا به افراد توصیه می‌کند در زمانی که درد لگن دارند از درمان‌های خانگی مانند RICE استفاده کنند. این روش عبارت است از:

Rest. اولین چیزی که همفری به بیمارانش می گوید این است که استراحت کنند، به این معنی که از فعالیت‌هایی که باعث درد می‌شوند اجتناب کنند. این ممکن است به این معنی باشد که دوندگان برای یک هفته دویدن را متوقف کنند و سپس با سرعت کم‌تری شروع نمایند و ببینند که چگونه پیش می‌رود. او توصیه می‌کند حداقل 24 تا 48 ساعت استراحت کنید.

Ice. قرار دادن کیسه یخ در ناحیه‌ای که در آن احساس درد می‌کنید می‌تواند التهاب را کاهش دهد و احساس بهتری در لگن شما ایجاد کند. اگر درد لگن بسیار شدید است، چهار یا پنج بار در روز و هر بار به مدت 10 تا 15 دقیقه از یخ استفاده کنید. کیسه یخ می‌تواند هر چیزی باشد، از یک کیسه پلاستیکی پر از یخ گرفته تا یک کیسه سبزیجات یخ زده (نخود فرنگی عالی است). یک حوله را دور کیسه یخ بپیچید تا پوستتان تحریک نشود.

Compress. تحت فشار قرار دادن و بستن یک باند ضخیم در اطراف لگن از آن حمایت می‌کند.

Elevate. افزایش دادن ارتفاع مفصل دردناک می‌تواند تورم را کاهش دهد و به تسکین درد کمک کند. بالا بردن باسن از بالا بردن مچ پا یا زانو سخت‌تر است، اما غیرممکن نیست. شما می‌توانید دراز بکشید.

· حرکات کششی که درد لگن را کاهش می‌دهند:

حرکات کششی و ورزش، تا زمانی که در هنگام انجام آنها درد زیادی را تجربه نکنید نیز می‌تواند کمک کننده باشد. هنگامی که پس از راه رفتن با سرعت آهسته به مدت پنج دقیقه گرم شدید، از سمت راست خود کنار دیوار بایستید. دست راست خود را به دیوار بگذارید و آرنج راست خود را کمی خم کنید. سپس پای چپ خود را بردارید و از روی پای راست خود عبور دهید. همانطور که پای راست خود را صاف نگه می دارید و پای چپ را کمی خم می کنید، به آرامی باسن خود را به سمت دیوار حرکت دهید و کشش را حفظ کنید. شما باید کشش را در قسمت بیرونی لگن و ران راست خود احساس کنید. این کار را برای سمت دیگر خود نیز انجام دهید.

 

· ورزش مناسب برای تسکین درد لگن

ورزش، دامنه حرکتی مفصل شما را افزایش می‌دهد و ماهیچه‌های اطراف لگن را تقویت می‌کند، اما نوع ورزشی که انتخاب می‌کنید زمانی که درد لگن دارید بسیار مهم است. برای محافظت از مفصل ران، این ورزش‌ها انتخاب‌های بهتری هستند:

قدم زدن در یک استخر کم عمق

راه رفتن روی یک سطح صاف، چه در بیرون یا روی تردمیل

شنا (آرام)

دوچرخه سواری یا دوچرخه ثابت

انجام یوگا

تقویت بالاتنه

خوراکی‌های ضد گرفتگی عضلات

این سئوالی است که افرادی که زیاد دچار گرفتگی و اسپاسم عضلانی می‌شوند می‌پرسند: « برای گرفتگی عضلات چی بخوریم ». یکی از راه‌های جلوگیری از گرفتگی عضلات دریافت مقدار کافی از این مواد مغذی کلیدی است: پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم که به آن‌ها الکترولیت گفته می‌شود و به مقدار کافی در غذاهای زیر یافت می‌شود: موز، سیب زمینی شیرین، کدو تنبل، آووکادو، لوبیا و عدس، خربزه و هندوانه، شیر، آب خیارشور، برگ تیره سبزی‌ها، آب پرتقال، مغزهای آجیل، ماهی قزل آلا، گوجه فرنگی.

نوشیدن مقدار مناسب آب هم می‌تواند باعث آبرسانی به بافت عضلات شده و احتمال گرفتگی را کاهش دهد.

ما در این مقاله سعی کردیم به این سئوال که اسپاسم عضلانی چیست و دلایل ایجاد، راهکارهایی برای کاهش و درمان آن پاسخ دهیم. همانطور که اشاره شد گرفتگی عضلانی انقباض دردناک ماهیچه می‌باشد که معمولاً به خودی خود از بین می‌رود اما شاید گاهی لازم باشد برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. در هنگام استفاده از داروها احتیاط کنید، ورزش و حرکات کششی را فراموش نکنید، مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین و مواد معدنی را جدی بگیرید و در صورت نیاز از مکمل‌ها استفاده نمایید.