معرفی و تاریخچه ورزش واترپلو

برای اولین بار در دهه 1870 میلادی ورزش آبی واترپلو در شهر بریتانیا اختراع شد. اولین قوانین این ورزش دراسکاتلند و انگلیس تنظیم شد و نخستین تورنمنت بین المللی بین تیم‌های این دو کشور در سال 1890 در لندن برگزار شد که با پیروزی اسکاتلند همراه شد. چوگان آبی نام عامیانه این ورزش است و این رشته اولین ورزش تیمی بود که در سال 1900 وارد المپیک شد که تیم بریتانیا موفق شد عنوان قهرمانی را کسب کند. با گذشت چند سال کشورهایی مثل مجارستان، ایتالیا و هلند در این رشته شرکت کرده و به مقام قهرمانی دست پیدا کردند.

در سال 1880 به منظور سرعت بخشیدن به بازی در اسکاتلند، دستورالعمل قوانین حمله یا ضربات مجاز نیز با تغییراتی مواجه شد. این تحولات در بازی باعث شد که این رشته ورزشی از حالت راگی به ورزشی شبیه به فوتبال شود. محوطه این دروازه برای به ثمر رسیدن گل دارای عرض 300سانتی متر و ارتفاع آن از سطح آب 90 سانتی متر است، برای به دست آوردن هر امتیاز توپ باید داخل محوطه دروازه شود. بعد از مدتی توپ واترپلو که اندازه بسیار کوچکی داشت هم اندازه توپ فوتبال شد. بازیکنان فقط زمانی می‌توانستند حمله کنند که توپ را در اختیار داشته باشند، هر بازیکن فقط اجازه داشت با یک دست توپ را بگیرد، همین قوانین اسکاتلندی واترپلو مدتی بعد از سال 1880 وارد بریتانیا شد.

کشور دیگری که ورزش واترپلو را آغاز کرد ایالات متحده در سال 1888 بود. از آنجایی که استخرها در آمریکا کوچک‌تر از استخرهایی بودند که واترپلو در آنها بازی می‌شد، پس از یادگیری قوانین جدید انگلیسی، بازیکنان شروع به بازی با قوانین خود کردند. ورزش واتر پلو در مجارستان در سال 1889، در سال 1890 در بلژیک و استرالیا، در سال 1984 در آلمان و در سال 1895 در فرانسه رایج شد و خیلی زود تماشاگران زیادی را به خود جلب کرد. این رشته ورزشی برای اولین بار وارد مسابقات المپیک سال 1900 فرانسه در شهر پاریس شد. در این مسابقات کشور میزبان به مقام سومی رسید و فینال آن بین دو تیم بلژیک و انگلیس برگزار شد که کشور انگلیس توانست با نتیجه 7 بر 2 بلژیک را مغلوب خود کند و قهرمان این دوره از مسابقات المپیک شود.

در سال 1911، سازمان‌های پیشرفته مربوط به این ورزش تشکیل شدند، زیرا فدراسیون بین‌المللی شنا (FINA) اجرای قوانین انگلیسی- اسکاتلندی را برای همه اعضای خود الزامی کرده بود. هفتمین مسابقات المپیک در سال1920 در ANTWERP برگزار شد، این قوانین چندان مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه 12 تیم در این مسابقات شرکت کردند و از آنجا این ورزش جهانی و فراگیر شد. حتی پس از آن، آلمان، استرالیا و مجارستان تا زمانی که درگیری‌های خود را در جنگ جهانی اول حل و فصل نکرده بودند، اجازه شرکت در مسابقات را نداشتند.

از ابتدای سال 1928 ابتدا آلمان و سپس مجارستان در تسلط واترپلو در سراسر جهان پیشتاز شدند و این تسلط تا سال 1980 ادامه داشت. از سال 1980، یوگسلاوی، آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی، ایتالیا و اسپانیا به عنوان تیم‌های قدرتمند با یکدیگر رقابت می‌کردند. در سال 2000 نیز بانوان مجاز شدند وارد مسابقات المپیک 2000 سیدنی شوند. فدراسیون بین المللی شنا که به اختصار "FINA" نامیده می‌شود، مسئولیت اداره این ورزش در سطح بین المللی را بر عهده دارد. در مسابقات بین المللی، استخر واترپلو 30 متر طول و 20 متر عرض دارد. در مسابقات بانوان از استخری به طول 25 متر و عرض 17 متر استفاده خواهد شد.

  

آشنایی با تاریخچه واترپلو در کشور ایران

از سال 1318 کمیته ای به نام کمیته شنا به ریاست فتح الله امیرعلایی ایجاد شد و بر تشکیل ورزش شنا در کشور نظارت داشت. دوام این کمیته تا سال 1325 ادامه داشت تا اینکه یک فدارسون مخصوص شنا در ایران تاسیس شد و شروع به فعالیت کرد. این فداراسیون از همان ابتدای شروع کار دارای 3 کمیته مستقل شریجه، شنا و واترپلو بود. واترپلو ایران برای اولین بار در بازی‌های آسیایی بانکوک در سال 1349شرکت کرد و مقام چهارم را کسب کرد.

ورزش واترپلو چیست؟

انجام این ورزش به صورت تیمی و با استفاده از توپی به اندازه پوپ فوتبال است. تعداد بازیکنان برای بازی در این ورزش برای هر تیم هفت نفرو به علاوه یک دروازه بان است. هر تیم نیز می‌تواند از 6 بازیکن ذخیره برای خود استفاده کند. حر کت در این بازی به صورت شنا کردن است. این ورزش دارای 4 نیمه است که هر نیمه آن دارای 8 دقیقه زمان است. برنده این مسابقه تیمی است که در این 4 نیمه بتواند گل بیشتری نسبت به حریف خود وارد دروازه کند.

 

برای انجام ورزش واترپلو چه مهارت‌هایی را باید داشت؟

برای اینکه یک ورزشکار واترپلو بازی کند باید کارهای خاصی انجام دهد. اولین عامل لازم برای شروع این ورزش، توانایی کامل شنا کردن است. در این ورزش، بازیکنان باید بتوانند به طور مکرر یک استخر 30 متری را شنا کنند. نحوه شنای یک واترپلو با شنای کلاسیک متفاوت است. به این ترتیب ورزشکاران از سبک آزاد استفاده می‌کنند تا هنگام شنا سر خود را از آب خارج باشد تا بتوانند بازی را خیلی راحت کنترل کنند و به آن تسلط کامل داشته باشند.

دومین مهارتی که بازیکنان باید کسب کنند این است که چگونه توپ را با یک دست کنترل کنند. علاوه بر این، این ورزشکاران باید بتوانند توپ را با دو دست کنترل کنند. مهارت مهم بعدی که ورزشکار رشته واترپلو باید داشته باشد زدن حرکت دوچرخه درون آب است. این حرکت انرژی بسیار کمی مصرف می‌کند، کاری که ورزشکاران برای نگه داشتن خود در سطح آب انجام می‌دهند. ورزشکاران واترپلو باید تمرکز و سرعت حرکت بالایی داشته باشند تا بتوانند تیم مقابل را شکست دهند.

  

اصول و قوانین ورزش واترپلو که باید آن‌ها را بدانید

·         تعداد واترپلویست ها 12 نفر است که 7 نفر در زمین و 5 نفر تعویضی هستند

·         بازیکنان اصلی در بازی واترپلو دروازه‌بان و شش بازیکن در زمین هستند. این شش بازیکن می‌توانند هم نقش تهاجمی و هم دفاعی را بازی کنند و جایگاه خاص خود را ندارند

·         کنترل‌کردن توپ با یک‌دست از اصلی‌ترین قوانین بازی واترپلو است، بازیکنان اجازه نخواهند داشت با هر دودست خود توپ را کنترل کنند

·         در بازی واترپلو علامت‌هایی به نام خط دو متر در فاصله دو متری دروازه‌بان‌های هر تیم وجود دارد. اگر بازیکنان تیم مقابل توپ را در اختیار نداشته باشند، نباید وارد محوطه شوند

·         برای آقایان زمان بازی واترپلو در چهار نیمه 8 دقیقه‌ای انجام می‌شود درحالی‌که برای بانوان همین تعداد نیمه در 6 دقیقه انجام می‌شود

·         زمین واترپلو (بین‌المللی) 30 متر طول، 20 متر عرض، و عمق آب 2 متر (4 فوت) است و نباید کمتر از 180 سانتی‌متر باشد

·         اندازه زمین واترپلو سرپوشیده بانوان 25*17 متر است

·         دروازه واترپلو دارای طول 3 متری و ارتفاع 90 سانتی‌متر است. جنس این دروازه‌ها از پلاستیک، چوب یا فلز است که رنگ سفیدی دارند

·         مساحت توپ واترپلو بین 67 تا 71 سانتی‌متر است و از جنس پلاستیک یا چرم ساخته می‌شوند

·         توپ واترپلو معمولاً دارای رنگ زرد است و وزن تقریبی آن بین 400 تا 450 گرم است

·         محدودیتی در تعداد تعویض بازیکنان وجود ندارد

·         بازی واترپلو زمانی شروع می‌شود که توپ در وسط حلقه آب قرار گیرد یا توسط داور پرتاب شود

·         واترپلو دارای چهار خط رنگی است: خط‌قرمز، خط زرد، خط سبز و خط سفید

·         یک خط سبزرنگ در فاصله 7 متری از دروازه وجود دارد که خطایی در بازی صورت گیرد می‌توان یک ضربه آزاد مستقیم از پشت آن خط به سمت دروازه پرتاب کرد

·         در فاصله 4 متری از خط دروازه واترپلو یک خط زردرنگ وجود دارد که در صورت بروز خطا درون این محوطه پنالتی صورت می‌گیرد

·         در ورزش واترپلو بازیکنی از تیم مهاجم در زمان در اختیار داشتن توپ نمی‌تواند از خط‌قرمز جلوتر رود و نزدیک دروازه تیم مقابل شود. این خط‌قرمز یک فاصله دو متری تا دروازه دارد

·         در مسابقات واترپلو، خط وسط استخر به رنگ سفید نشان داده می‌شود

·         اگر یک بازیکن 3 بار اخراج شود، بازیکن تعویضی وارد زمین می‌شود اما اگر بازیکن با خشونت رفتار کند خطا اکسکلود صورت می‌گیرد و جایگزینی نخواهد داشت

·         زمان اخراج بازیکن 20 ثانیه است و باید پشت دروازه قرار بگیرد

انجام‌دادن چه حرکاتی باعث بروز خطا می‌شود

·         با مشت بسته به توپ ضربه‌زدن، تکیه‌دادن به تیرک دروازه یا گرفتن آن با دست

·         شنا بر روی شانه‌های پشت حریف درحالی‌که حریف شما در حال حمله است

·         توپ را به زیر آب بردن

·         توپ را با دودست گرفتن و پاشیدن آب به‌صورت تیم مقابل

·         تداخل ایجادکردن در بازی حریف

·         وقت تلف کردن

·         تنه زدن به حریف و فشار واردکردن روی بدن آن

 

اثرات مثبت ورزش واترپلو روی بدن

واترپلو ورزشی است که به‌صورت گروهی درون استخر برگزار می‌شود. این امر از یک سو باعث ایجاد اثر شنا می‌شود و از سوی دیگر مزایای بازی‌های توپی را خواهد داشت. در این زمینه بازیکنان باید قدرت و سرعت بالایی داشته باشند. در این ورزش تمام اعضای بدن مانند یک زنجیر کار می‌کنند. به این معنی که ورزشکار باید از تمام عضلات خود برای اعمال نیروی لازم به توپ استفاده کند. قسمت‌های مختلف بدن مانند دست‌ها، باسن و پاها باید بتوانند حرکات چرخشی خاصی را انجام دهند. به همین دلیل در این ورزش علاوه بر قدرت، انعطاف‌پذیری لازم است.

حرکات خاصی سرعت توپ را افزایش می‌دهد، مانند چرخش مناسب در ناحیه کمر و شانه و همچنین قدرت حرکت بازو و آرنج به عقب و توانایی خم‌کردن مچ دست. برای تسلط بر این حوزه‌ها تمرین زیادی لازم است. علاوه بر قدرت و انعطاف، بازیکنان باید تمرکز و قدرت کافی داشته باشند. درواقع انجام‌دادن این ورزش دارای اثرات مثبت زیر است:

1-      بیشترشدن انعطاف‌پذیری بدن

2-      قدرت بدنی شما در قسمت‌های ران، بازو و مچ دست به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌کند

3-      سرعت عمل واکنش شما بیشتر می‌شود

4-      جدا از بیشترشدن تمرکز شما، یاد می‌گیرید چطور با تیم خود هماهنگ باشید و طراحی نقشه حمله را بکنید

آسیب‌های احتمالی در ورزش واترپلو

برخی از آسیب‌های واترپلو در اثر ورزش‌های آبی مانند حساسیت و قرمزی چشم، آفتاب‌سوختگی و بیماری‌های پوستی ایجاد می‌شود، ولی از مهم‌ترین آسیب‌های این ورزش می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

کشیده‌شدن تاندون‌های شانه

این آسیب بسیار شایع است؛ زیرا ورزشکاران برای افزایش نیرو و سرعت پرتاب توپ به عضلات و تاندون‌های این ناحیه فشار زیادی وارد می‌کنند و باعث کشیده‌شدن تاندون‌های این ناحیه و گاهی پاره شدن آن می‌شوند.

آسیب‌دیدن صورت

واترپلو یک بازی پرمخاطره است و بازیکنان به طور تصادفی یا عمدی به حریف ضربه می‌زنند. در نتیجه کبودی زیر چشم و ترک‌خوردن لب‌ها آسیب‌های شایعی در این ورزش هستند.

آسیب در قسمت انگشت

سرعت بالای توپ و برخورد با انگشتان بازیکن باعث کبودی، بریدگی و شکستگی در این نواحی می‌شود.

نداشتن چه موردهایی احتمال بروز حادثه را بیشتر می‌کند؟

1-      عدم تجربه و دانش در اجرای روش و تاکتیک

2-      عدم استفاده از تجهیزات ایمنی مخصوص مثل کلاه ایمنی، محافظ گوش و دهان

3-      قدرت بدنی و انعطاف‌پذیری بالایی نداشته باشید

باتوجه‌به نکات زیر می‌توانید از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید

·         به طور منظم ورزش کنید تا بدن شما قدرت و انعطاف کافی برای این تمرینات را داشته باشد

·         پس از بیرون آمدن از آب حتماً چند دقیقه ورزش‌های کششی را انجام دهید

·         جدا از تمرینات مخصوص این رشته ورزشی حتماً بدنسازی را انجام دهید تا عضلات بدن شدن تقویت شوند

·         خوردن آب زیاد را در حین و بعد از ورزش از یاد نبرید

·         گرم‌کردن بدن قبل از شروع ورزش یکی از اصلی‌ترین فاکتورها برای جلوگیری از آسیب‌دیدن است

·         عینک، کلاه و دیگر وسایل ایمنی این رشته ورزشی را حتماً استفاده کنید

·         اگر احساس جراحت کردید، فوراً ورزش را متوقف کنید و در صورت لزوم از کیسه یخ استفاده کنید و قسمت آسیب‌دیده بدن خود را بالا نگهدارید، به پزشک مراجعه کنید و تا زمانی که بهبود نیافته‌اید ورزش نکنید.

سخن پایانی

واترپلو در دهه 1870 در بریتانیا پایه‌گذاری شد و اولین قوانین آن در اسکاتلند و انگلیس وضع شد و اولین بازی بین‌المللی واترپلو بین تیم‌های ملی این دو کشور در سال 1890 در لندن برگزار شد و با پیروزی اسکاتلند به پایان رسید. در کشور ایران نیز این رشته ورزشی در سال 1318 تحت عنوان کمیته شنا پایه‌گذاری شد. این کمیته تا سال 1325 دوام آورد و سپس فدراسیون شنای ایران تشکیل شد که از ابتدا متشکل از 3 کمیته مختلف شنا، شیرجه و واترپلو بود.

این ورزش گروهی است که به‌وسیله یک توپ درون آب انجام می‌شود. هر تیم درون زمین‌بازی دارای 6 بازیکن و یک دروازه‌بان است. این بازی 4 نیمه 8 دقیقه‌ای انجام می‌شود و تیمی که بیشترین گل را زده باشد برنده این مسابقه است. واترپلو جدا از ویژگی‌هایی مثل افزایش تمرکز، قدرت بدنی بالا، بیشترشدن سرعت عمل و انعطاف بدنی دارای یکسری از معایبی نیز هست که با رعایت‌نکردن نکات ایمنی باعث بروز آسیب‌هایی در شما خواهد شد.